Lunch

Dat onze opvattingen over uitnodigingen en bezoek erg verschillen met die van een Afrikaans gezin bleek zaterdag. Die dag waren we uitgenodigd voor een lunch bij een Kameroenese wetenschapper die ik ooit had geinterviewd naar aanleiding van een van zijn boeken. We hadden toen hij ons belde direct toegezegd en keken er erg naar uit om bij een Afrikaans gezin op bezoek te komen. Wel waren we een beetje bezorgd over de gespreksonderwerpen en of het niet heel formeel eraan toe zou gaan. Tijdens het interview was de man zeer onderlegd gebleken, hij had diverse wetenschappelijke boeken geschreven, maar ook romans en zelfs een toneelstuk. Dat zou een lunch vol discussie worden, dachten we.
Aan het begin van de middag liepen we naar de pharmacie waar we hadden afgesproken, hij woonde niet ver van ons. We maakten direct kennis met een andere Kameroenees die enkele dagen over was in Dakar en gezamenlijk liepen we naar het huis van de wetenschapper. De socioloog had een beetje haast en bij binnenkomst in de kast van een huis zagen we direct waarom: de grote televisie stond aan, zijn favoriete club Arsenal speelde en de tweede helft stond op het punt van beginnen. Dat wilde hij niet missen. Voor de lunch werd opgediend moesten we toch eerst de wedstrijd kijken. Nou is voetbal voor mij geen enkel probleem, maar Ingrid leek zich iets te vervelen. De wetenschapper haalde direct bier voor zijn gasten onder het mom dat in Kameroen niemand zonder bier kan en liet het zichzelf ook goed smaken. We konden hem alvast de taartjes geven die we hadden meegenomen voor na de lunch. Natuurlijk hadden we te weinig gebakjes meegenomen want ook dochter en een vriend deden mee. Hoe konden we denken dat alleen wij vieren zouden lunchen. Voortaan een taart die je in genoeg stukken kan snijden.
Tijdens de wedstrijd werden enkele wetenswaardigheden uitgewisseld over wat iedereen hier in Dakar doet, de man was vaker in Nederland geweest dan wij in Afrika, maar steeds als het op het televisiescherm spannend werd, werd de aandacht verlegd naar de wedstrijd. Helaas voor onze gastheer speelde Arsenal niet zo goed. De achterstand op koploper Chelsea (die wedstrijd werd uitgezonden terwijl wij aan tafel gingen, de televisie bleef aan) werd die zaterdag twee punten groter. Na de wedstrijd had zijn vrouw, die we heel even hadden begroet, de lunch klaar. Nee geen broodjes, maar salade vooraf en daarna rijst, vis, saus, de hele mikmak. Als gast zat ik tegenover de gastheer aan het hoofd van de tafel en mocht ik steeds als eerste opscheppen. Na al dat bier kwam de wijn op tafel, het was inmiddels half drie. Tijdens het eten kwam het gesprek op sociologie, geschiedenis en het leven in Dakar en zo nu en dan een doelpunt voor Chelsea. Opvallend was dat zijn vrouw vrijwel niets zei, alle aandacht ging naar de gastheer en ons. Door alle bier had ik moeite met de grote hoeveelheid eten dat voor ons stond. ,,Bescheiden eters'', oordeelde hij mild. Ik heb de gastvrouw uitvoerig bedankt voor het heerlijke eten, maar kon echt niet meer op. Daarna ging iedereen weer voor de televisie zitten en dronken we koffie tijdens het restantje van Chelsea. Het werd tijd om te gaan.

Taiwan exit, welkom China

Autonieuws! Hij is nog niet verkocht, nee, maar inmiddels helpt de hele wijk met de verkoop. De apotheek op de doorgaande route heeft briefjes hangen, een ander biedt aan onze auto neer te zetten op zijn oprit op een drukke doorgaande weg. Een derde mannetje kijkt naar kopers. De wijk is er druk mee. Iedereen hoopt op een fooi. Wellicht wacht een straatfeest.
Inmiddels zijn we de laatste week van de ramadan ingegaan, over een week is het Korite, groot feest hier. Ik zie meer en meer mensen stiekem smokkelen en weggedoken in kleine winkeltjes overdag een boterham eten of iets drinken. Wel heel grappig: als iedereen 's avonds eindelijk mag eten en je loopt na zonsondergang op straat word je vaak uitgenodigd voor een hapje.
Diplomatiek nieuws: Senegal heeft de diplomatieke banden aangehaald met de grote volksrepubliek China. Daardoor verbreekt het automatisch alle banden met Taiwan, dat door China nog steeds als een afvallige provincie wordt beschouwd. Taiwan sluit de ambassade hier en Senegal doet in Taipeh hetzelfde. Taiwan zet ook direct alle ontwikkelingshulp stop. Tien jaar geleden gebeurde het precies andersom, toen werd China de deur gewezen. De zet van president Wade wordt beschouwd als een stap in de poging een permanente zetel in de veiligheidsraad van de VN te krijgen. Wade vindt dat zijn land namelijk een van de twee toekomstige aan Afrikaanse landen voorbehoude zetels moet gaan bezetten. Daarvoor kan het land alle steun gebruiken. Het heeft al prima banden met het permanente lid VS, kan nog overweg met oude overheerser Frankrijk, en zoekt nu dus steun bij China. En we werden de laatste tijd rond de haven al overspoeld met Chinese prullaria. De Libanezen, de traditionele handelaren, klagen steen en been.
Update: Senegal was een van de weinige landen die officiële diplomatieke banden onderhield met Taiwan. Dat land op zijn beurt doneerde als dank daarvoor jaarlijks gul aan Senegal: 55 miljard cfa (80 miljoen euro). De onafhankelijke pers wijst hier dan ook uitvoerig op, daarop gewezen door een persbericht van de te sluiten ambassade van Taiwan. Het land heeft veel geïnvesteerd in scholen en infrastructuur. Voorstanders van het regime van president Wade wijzen erop dat China met 1,3 miljard inwoners veel groter en machtiger is dan de kleine republiek. Zij denken dus nog veel meer geld binnen te halen en hopen ook op een grotere afzetmarkt. Zit China te wachten op Senegalese pinda's?

Bekende kar, niet? Hij doet het en daarom gaan we hem verkopen. Huh? Na alle reparaties hebben we besloten het ding de deur uit te doen en wel nu hij nog rijdt. Dat levert meer op, hopen we.We verspreiden nu een flyer met foto. Beginprijs: 6 miljoen cfa. We kunnen best praten, natuurlijk. 

Reporters sans frontières

Nieuw lijstje (zie ook hieronder): Senegal staat op de 79e plek van landen als het gaat om de persvrijheid. Dat het land niet stijgt op de jaarlijkse ranglijst van landen en persvrijheid komt volgens de initiatiefnemers Reporters sans Frontières doordat president Wade maar geen begin maakt met het decriminaliseren van het vak. Maw. de wet kent nog te veel restricties voor journalisten. Jammer dat dit lijstje is opgesteld voor de sluiting van een radiozender afgelopen maandag (zie daaronder). Dan was het slechter gesteld met Senegal.
Nederland staat overigens met landen als Denemarken, Finland en IJsland op de eerste plaats. Noord-Korea kent de minste persvrijheid en bungelt onderaan op nummer 167. De Verenigde Staten komen twee keer op de lijst voor: op plaats 44 wat betreft het binnenland (daarmee moet het bijvoorbeeld het Chinese Hongkong voor laten gaan) en op nummer 137 in Irak. Leve de grootste democratie op aarde. Zie: http://www.rsf.org.

Senegal iets minder corrupt

Het werk van Ingrid loont! Senegal is iets minder corrupt geworden. Althans, volgens de regels van Transparency International. In de vandaag verschenen ranglijst van de anti-corruptiewaakhond staat Senegal op een gedeelde 78e plek, samen met landen als Marokko en China. Op de schaal van een tot tien scoren deze landen 3,2. Vorig jaar stond Senegal nog op de 85e plek met 3 rond. Tsjaad en Bangladesh delen de twijfelachtige eer het meest corrupte land ter wereld te zijn. Nederland zakt op de lijst van de tiende naar de elfde plaats: het is een tiende procentpunt meer corrupt geworden: 8,6.

Senegal haalt radiozender tijdelijk uit de lucht

Je zou het niet direct verwachten, maar ook in een democratie als Senegal staan de media onder druk van de overheid. De minister van binnenlandse zaken van dit West-Afrikaanse land besloot gisteren het radiostation Sud Fm uit de lucht te halen nadat het een interview had uitgezonden met een rebellenleider uit de zuidelijke regio Casamanche. Volgens de minister had het onafhankelijke Sud Fm daarmee de staat in gevaar gebracht en ondermijnde het station het moreel der Senegalese troepen.
Vrijwel al het personeel van Sud in de hoofdstad Dakar werd aangehouden en meegenomen naar het politiebureau. Niet alleen de radioredactie, maar ook het overige personeel tot aan de schoonmakers toe moest zich op het politiebureau verantwoorden. In andere steden deed de politie eveneens inval bij kantoren van Sud Fm. Ook de redactie van de gelijknamige krant kreeg bezoek. Om 1800 uur mocht de zender weer de lucht in en de krant kon de dag daarop gewoon verschijnen.
De politie eiste tevergeefs het originele materiaal van het gewraakte intervies en ondervroeg urenlang de betreffende journalist die de rebellenleider op een geheime plek had ontmoet. De minister van binnenlandse zaken dreigde media die het interview wilden overnemen met dezelfde repressieve maatregelen. De onafhankelijke media, die normaal elkaar bestoken, lieten de dag daarop in hun kranten een eenduidig krachtig protest horen.
Het is niet voor het eerst dat een journalist wordt opgepakt na kritisch te hebben geschreven over de afscheidingsbeweging in de Casamanche, het zuidelijke deel van Senegal dat grotendeels door Gambia wordt gescheiden van de rest van het land. In 2003 moest een journalist van het Franse RFi het land verlaten nadat zij over dit onderwerp had geschreven en in 2004 werd nog een journalist enkele uren opgepakt en ondervraagd nadat hij over de rebellenbeweging had bericht.
In de Casamanche is eind 2004 na ruim twintig jaar van onrust en gevechten een fragiel vredesakkoord gesloten tussen de regering en de onafhankelijkheidsbeweging Mfdc. Een van de leiders van de Mfdc betwistte in het gewraakte artikel echter dat akkoord en zegt te zullen blijven vechten.
Senegal kent een democratie, maar is politiek gezien verre van stabiel. De huidige president Wade, die in 2000 tijdens de verkiezingen vreedzaam aan de macht kwam na met een grote coalitie de socialisten te hebben verslagen, staat onder grote druk. Niet alleen binnen zijn eigen liberale partij rommelt het, maar ook daarbuiten. De mensen die hem hebben gekozen eisen na vijf jaar de door hem beloofde hervormingen. Ook zijn veel mensen het niet eens met de gevangenneming van de voormalig nummer twee van de liberale partij en oud-premier Idrissa Seck. Hij zou fraude hebben gepleegd bij bouwprojecten en ook hij is in beschuldiging gesteld van het in gevaar brengen van de staat. De minister van binnenlandse zaken is na het wegvallen van Seck een van de belangrijkste kandidaten geworden om bij volgende verkiezingen de president op te volgen.

Twee Poolse broertjes voor de rechter

Nieuws van het huizenfront! Gisteren stond dan eindelijk - nog net binnen het jaar - onze oud-huurder S.W. voor de rechtbank van Den Haag om zich te verantwoorden voor wat bleek niet een (in ons huisje) maar vijf hennepkwekerijen. Die in ons huis bleek de laatste in een reeks in de afgelopen tien jaar. Geen arme jongen, als je bedenkt dat hij in die tien jaar ruim 2 miljoen aan guldens heeft omgezet. Dat levert een aardig zakcentje op. De politie vond bij huiszoeking alleen al 40.000 euro, waarvan wij een deel als schadevergoeding willen hebben. Maar onze S.W. en zijn broer, jawel de handlanger stond er naast, hebben een vertragingstaktiek opgezet, waardoor ze nog niet in staat van beschuldiging zijn gesteld - en wij hun dus nog niet kunnen aanpakken. Zij meldden zieligjes niet zelf het grote brein te zijn geweest, maar slechts zetbazen: ze hadden panden gevonden en wat materiaal geleverd. Ene R., eveneens van Poolse afkomst, is de kwade genius, maar blijkt vooralsnog onvindbaar. En nou moet de politie van de rechter eerst maar eens R. gaan zoeken. Pas als iedereen verklaart dat R. onvindbaar is, kunnen de twee poolse broertjes officieel in staat van beschuldiging worden gezet. De omgekeerde wereld dit - even wat rechtse taal bezigen. Intussen hoeven wij niet meer de kosten van de ontruiming op te hoesten. Het bleek dat Justitie die 2000 euro zelf heeft betaald, waarvoor dank. Mevrouw de officier was wel een beetje boos dat wij dat bedrag toch hadden opgevoerd, maar ja, de politie had ons toc echt verteld dat wij dat bedrag moesten gaan betalen. En wij maar wachten op een rekening.
O ja, de grootste grap is wel dat S.W. via de reclassering zijn leven wil beteren. Hij werkt inmiddels in de beveiliging...

Naar het strand: uitzichtje vanaf ons overdekte plek op Yoff. 

En dit is als je naar rechts kijkt. Wat een rotzooi op het zand.

Baye Fall

Geschiedenis, helden en tragiek: In Griekenland is het graf gevonden van de oudste zoon van Mame Cheikh Ibra Fall, ooit leider van een belangrijke religieuse stroming in Senegal, de Baye Fall. Zijn zoon Serigne Fallou Fall, bestemd als zijn opvolger, was gesneuveld in de eerste wereldoorlog en samen met 1200 andere Senegalese soldaten die vochten in het Franse leger begraven in de buurt van Thessaloniki. Een aanhanger van de Baye Fall zegt hem nu gevonden te hebben.
Helemaal zeker is de in Duitsland woonachtige mouride Baye Fall Diagne niet, want op het graf staat Fally Fall, en geen Fallou Fall, zoals hij officieel heette. Om toch uitsluitsel te geven moet de onderzoeker nu naar de militaire archieven in Frankrijk om de persoonskaart te vinden. Hij heeft daarvoor vanuit Griekenland direct maar even (financiële) steun gevraagd aan president Wade. Dat is op zich niet zo vreemd. Wade had twee weken geleden zelf in de Senegalese pers al zijn goedkeuring gegeven aan een speurtocht naar onder anderen Fall. Het hoofd van de nationale archieven moest mee, evenals andere hoogwaardigheidsbekleders, maar nu is iemand hen dus voor. Is de identiteit eenmaal vastgesteld, dan wil Fiagne de resten van het lichaam meenemen naar Senegal om Fallou Fall alsnog een islamitisische begrafenis te geven.
Er wordt nog gezocht naar het graf van een zoon van een andere religieus leider. Ahmed Sy, oudste zoon van Maodo Malick Sy, is nog niet gevonden. Als beiden de oorlog hadden overleefd, waren het de leiders geworden van hun respectievelijke broederschappen. Diagne was bezig met een documentaire over de zoektocht naar Fall, maar wil nu een film maken over alle Senegalezen die in Franse dienst zijn omgekomen. Doet denken aan de recente aandacht voor Marokkanen die hebben gevochten in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Hier komt poes op me af, een echte Touareg, niet. Ze heeft een door ons zelfgemaakt kapje om haar nek, tot haar grote woede. Dat kapje moet haar ervan afhouden niet langer haar huidziekte via krabben en likken over haar hele lichaam te verspreiden. Als ze een beetje duf kijkt: dat komt door alle pillen, druppels en zalfjes die ze elke dag krijgt te verduren. Nu moeten wij haar wassen en komt ze ook zeuren om haar nek te krabben, maar dat kan dus niet. Jeuk!

Al een paar dagen een hoofd vol snot (iets anders kan ik er ook niet van maken) en pijn in de kop en keel. Airco's, ventilatoren, squashen en hardlopen in de tropenhitte gevolgd door een duik in koele zwembaden; het heeft blijkbaar iets te veel gevraagd van mijn lichaam dat op zijn beurt heeft gezegd en nu is het genoeg. Warm, koud, warm, koud: het gevolg is een serieuze kou. Spieren in mijn nek, rug en armen doen pijn. Ik drink liters thee per dag en snoep uit de zak uit Nederland meegenomen antafluutjes. Ik snotter, ik hoest. En dat bij ruim 30 graden celsius, in de heetste maand die we kennen.
Vandaag kon ik gelukkig het bed uit en ben ik begonnen aan een nieuw boek voor het onderzoek, dat gisteren met de post is aangekomen. Ingrid kreeg bij dezelfde lading een uitnodiging ,,als vrouw van'', terwijl zij toch echt degene van ons twee is die werkt hier. Bleek uiteindelijk toch bestemd voor mij, zo werd vandaag duidelijk per mail. Ik word als vrouw van (Beste dames!) uitgenodigd voor een receptie bij de vrouw van de nieuwe ambassadeur aanstaande vrijdag. Ik weet nog niet wat ik als vrouw van moet aantrekken. Volgens de uitnodiging mag het casual, dat wel.

Chaleur

Nog even terugkomen op de Ramadan, die gisteren is begonnen. Nu de vastenmaand valt in de warmste maand van het jaar, komt het leven overdag vrijwel tot stilstand. Mensen werken nog wel, maar op halve kracht. Weinigen zijn bezig, veel hangen maar een beetje in de schaduw van bomen. Omdat je overdag niet mag eten, zijn veel winkeltjes overdag dicht en anders hangen de verkopers er lusteloos rond. Mensen die moeten werken nemen een tempo aan van likmevestje. En terecht, in dit klimaat werken zonder een druppel te kunnen drinken, is een straf. ,,Doucement'', is een veelgehoorde uitdrukking. In het appartementencomplex dat naast ons huis gebouwd wordt ging een bewaker zojuist even stevig te keer. De bouwvakkers hadden een deel van een plafond met moeite gepleisterd, meer zat er niet in vandaag. Ze rustten. Dat kon niet volgens de bewaker, die toezicht houdt op de bouw, en hij liet het weten ook. Zijn goede humeur is sinds twee dagen totaal verdwenen. Hij zit tegenover ons huis en normaal heeft hij altijd een vriendelijk woord voor je over. Nu is het met moeite een opgestoken hand ter begroeting. Je vraagt je af of het vasten voorlopig niet naar een koelere maand verschoven kan worden, tot de ramadan weer in een koelere periode valt.

Ramadan

Het wordt weer een maand niet eten en drinken in het openbaar. Hoewel wij geen moslim zijn, wordt ook van ons verwacht rekening te houden met de ramadan, de vastenmaand die woensdag in Senegal begonnen is. Enkele wel heel vrome Senegalezen waren gisteren al begonnen: zij hielden vast aan de kalender van de Saoudies die dinsdag tot begin van de vastentijd hadden uitgeroepen. Maar de nationale commissie die zich hiermee bezighoudt heeft vandaag officieel uitgeroepen tot het begin. Vannacht heeft iedereen de nieuwe maan gezien en is het begin van de ramadan daar. Voor ons de tweede ramadan. Dat houdt in dat we al bijna een jaar hier in Senegal wonen. (een moslimjaar is wat korter dan een westers jaar). Wat gaat de tijd toch snel.
Ramadan betekent hier dat veel mensen nog meer dan anders op de grond tuffen. De vroomste gelovigen denken namelijk dat je niet alleen geen eten en drinken tot je mag nemen, maar dat je ook geen speeksel mag inslikken. Hoe ver kan je gaan. Gelukkig zijn over het laatste ook hier de meningen verdeeld. Thuis levert de ramadan weinig problemen op. Onze bonne is katholiek, dus ik kan ongegeneerd in huis eten en drinken, en de guard moet maar even de andere kant opkijken. De ramadan kent een nadeel: er is bijna geen brood te krijgen overdag, en ik heb nog niet ontbeten. Even naar de supermarkt dan maar, denk ik, die zijn beter ingesteld op toubabs.

Wat? Geen water!

Het gesprek van de dag! Half Dakar zit sinds zaterdag zonder water, de waterleiding heeft het in grote delen van de stad begeven. De storing begon zaterdag aan het eind van de middag. Voor ons toubabs een kleine ramp: we gaven die avond een feestje voorafgaand aan het maandelijkse dansfestijn Koolgraoul. Gelukkig hadden we nog het laatste restje water kunnen aftappen in twee grote teilen. Konden de gasten toch naar de wc...
Inmiddels wordt het probleem wel nijpend. Geen water, dat betekent geen thee, geen douche, geen was, wel viezigheid. De berg afwas van vijftien etende en drinkende mensen van zaterdagavond staat nog op het aanrecht, de vloeren worden zwart door kattenpootjes, de wc trek je een keer per dag door. We zitten nu op een mager rantsoen van het restje water dat we hebben gered: een klein emmertje per dag om te wassen. En juist na een avondje feesten wil je je toch een keer douchen.
Drinkwater kan je wel hier kopen in flessen, dus we komen niet om van de dorst. Ingrid intussen is vertrokken voor een week naar Kaapverdië, waar ze in het mooiste hotel van Praia mag verblijven. Daar is wel heel, heel veel water. Volgende keer ga ik mee naar Kaapverdië.